Konut balonu patlayabilir
Knight Frank tarafından hazırlanan küresel konut fiyatları endeksi Mart sonu itibariyle yıllıklandırılmış bazda 15 yılın en hızlı artışını yaşadı. Konut fiyatlarındaki yükseliş ivmesi Türkiye'yi dünya liderliğine yükseltti. Pandeminin yarattığı sağlık krizine karşı ekonomilerin parasal ve mali teşviklerle desteklenmesi dünya genelinde gayrimenkul patlamasına neden olurken, konut balonu endişesi artıyor
Konut ve ticari emlak danışmanlığı şirketi Knight Frank tarafından hazırlanan küresel konut fiyatları endeksine göre tüm dünyada konut fiyatları Mart ayı sonu itibariyle 12 aylık sürede ortalama yüzde 7,3 artış kaydederek balon riskini yeniden gündeme getirdi.
Dünya çapında gayrimenkul patlaması yaşanırken, Türkiye'de TCMB tarafından yayımlanan konut fiyat endeksine göre Mart'ta yıllık artış yüzde 31,98 oldu. Böylelikle 2011 yılından bu yana açıklanan endekste en yüksek yıllık artış kaydedildi.
Bloomberg'de yer alan habere göre küresel fiyatlardaki bu artış 2006'nın son çeyreğinden bu yana en yüksek seviye olarak kayıtlara geçti. Bu durum 2008 küresel finans krizinin temelinde olan konut sektöründe ısınmaya dikkat çekti.
Endekste ilgili dönemde konut fiyatları en çok artan ülke ise Türkiye oldu. Bu dönemde Türkiye'de konut fiyatlarının yüzde 32 arttığı görüldü. Türkiye'yi yüzde 22,1 artışla Yeni Zelanda, yüzde 16,6 artışla Lüksemburg izledi.
ABD'de konut fiyatları da aynı dönemde yüzde 13,2 artarak 2005'ten bu yana en hızlı artış olarak kaydedildi.
Pandeminin yarattığı sağlık krizine karşı ekonomilerin parasal ve mali teşviklerle desteklenmesi dünya çapında gayrimenkul patlamasına yol açtı. Balon endişeleri artarken bazı ülkeler gayrimenkul piyasalarını soğutmaya yönelik adımlar atıyor.
Yeni Zelanda gayrimenkul yatırımcıları için vergi teşviklerini geri çekti. Çin gayrimenkul geliştiricilerinden banka kredilerine kadar çeşitli alanlarda adımlar attı.
Knight Frank raporunda birçok ülkede yıl sonunda teşviklerin bitmesiyle birlikte alıcıların enerjilerinin düşük olabileceği ayrıca yeni virüs varyantları ve kesintiye uğrayan aşı kampanyalarının da fiyatlara aşağı yönlü baskı yapabileceği belirtildi.
Asya’da en büyük fiyat artışı yüzde 6,1 ile Singapur’da yaşanırken en pahalı gayrimenkul pazarı Hong Kong’da yüzde 2,1 fiyat artışı görüldü. Knight Frank endeksi 56 ülke ve bölgenin fiyatları ile elde ediliyor.
TÜRKİYE'DE KONUT FİYATLARINDA ARTIŞ REKOR DÜZEYLERDE
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) tarafından yayımlanan konut fiyat endeksine göre Mart'ta yıllık artış yüzde 31,98 oldu. Böylelikle 2011 yılından bu yana açıklanan endekste en yüksek yıllık artış kaydedildi.
Konut fiyatlarında bir önceki aya göre artış ise yüzde 2,35 oldu. Konut fiyat endeksi aynı dönemde reel olarak yüzde 13,6oranında artış gösterdi.
İller bazında bakıldığında yıllık en yüksek artış İzmir'de oldu. Buna göre Mart ayında İzmir'de konut fiyatları bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 33,9 arttı. İzmir'i yüzde 30,3 ile Ankara, yüzde 28,9 ile İstanbul izledi.
Verilere göre Türkiye genelinde metrekare başına düşen ortalama fiyat 4.150,5 TL oldu. Bu rakam İstanbul'da 6.447,2 TL, İzmir'de 5.026,2 TL ve Ankara'da 3.084,5 TL olarak gerçekleşti.
KONUT BALONU NEDİR?
Konut (emlak) balonu; talep, spekülasyon ve iştahlı harcamalara göre artan konut fiyatlarında çöküş noktasına kadar süren bir artışı anlatır. Konut balonu genellikle sınırlı bir arz karşısında görülen talep artışı ile başlar. Spekülatörler ise piyasaya para akıtarak talebi daha da artırırlar. Bir noktada da arz artarken talep azalır veya durgunlaşır. Bu da fiyatlarda keskin bir düşüşe neden olur ve balon patlar.
Konut balonu geçici bir olaydır ama yıllarca da sürebilir. Genellikle bu balon talep, spekülasyon, yüksek yatırımlar veya aşırı likidite gibi faktörler tarafından yönlendirilir. Bu faktörler, konut fiyatlarının sürdürülemez olmasına sebep olabilir. Uluslararası Para Fonu'na (IMF) göre, konut balonları özkaynak balonlarından daha az görülse de etkileri çok daha uzun vadeli olabilir.
Konut balonları sadece büyük bir emlak krizine neden olmakla kalmaz. Tüm bölgelerden, mahallelerden ve genel ekonomiden kişilerin üzerinde önemli bir etki gösterir. İnsanlar konut balonu sebebiyle ipoteklerini ödemenin yollarını aramaya zorlanabilir veya evlerinde yaşayabilmek için emeklilik fonlarını kullanmak zorunda kalabilirler. Bu özelliğiyle konut balonları, insanların tasarruflarını kaybetmelerinin ana nedenlerinden biri olmuştur.